Reżyserka i scenarzystka, która w sposób rewolucyjny podjęła w swoich filmach tematyką polityczną. Jej debiut „Franciszek z Asyżu” był wyrazem fascynacji Rossellinim. Na Dwóch Brzegach pokażemy m.in. filmy: „Nocny Portier” (Charlotte Rampling, Dirk Bogarde), „Skóra” (Marcello Mastroianni, Claudia Cardinale, Burt Lancaster).

Skandalistka, prowokatorka, radykalna feministka, obrazoburczyni – jest jedną z najbardziej bezkompromisowych twórczyń w historii włoskiego kina. Jak pisze Stach Szabłowski jej kino to „niebezpieczna mieszanka wywrotowej polityki, okrucieństwa, seksu i (a)moralnych prowokacji. Cavani zafascynowana jest złem i perwersją i trudno orzec, czy bardziej interesuje ją piętnowanie, czy też raczej podglądanie mroków ludzkiej natury”.

Urodziła się w 1933 roku w rodzinie robotniczej. Ukończyła studia na wydziale filologii klasycznej w Bolonii, po czym zapisała się do Centro Sperimentale di Cinematografia (Centrum Kinematografii Eksperymentalnej), gdzie zwróciła na siebie uwagę etiudami „Incontro notturno” (1961) oraz „L’evento” (1962). Tuż po studiach zrealizowała kilka interesujących, a zarazem budzących liczne kontrowersje filmów dokumentalnych dla włoskiej telewizji – m.in. monumentalną, czterogodzinną „Historię III Rzeszy” oraz „La Donna nella Resistenza” (1965). Jej pełnometrażowym debiutem fabularnym był nakręcony w 1966 roku film „Franciszek z Asyżu”: kręcona w kontekście politycznych niepokojów biografia świętego miała być rodzajem manifestu buntującego się katolicyzmu.

Jej następny film, „Galileusz” (1968) poruszał problematykę skomplikowanych relacji między intelektualistami a władzą, z kolei w nawiązujących do Antygony Sofoklesa „Kanibalach” z 1969 roku władzę krytykowała ze względu na czynione w imię prawa przestępstwa. Oba te filmy, niezwykle radykalne i otwarcie antykościelne, przysporzyły Cavani kłopotów (Watykan próbował wręcz zablokować rozpowszechnianie Galileusza) i nie były dobrze odebrane przez publiczność.

Opinię skandalistki, ale zarazem i wybitnej reżyserki Cavani potwierdza słynnym „Nocnym Portierem” z 1974 roku. Historia opresyjnej namiętności Żydówki i byłego Nazisty, to nie tylko wciąż zaskakująca swą śmiałością próba zgłębienia istoty Faszyzmu i związanych z nim okrucieństw, ale również psychicznych konsekwencji ponoszonych zarówno przez ofiary, jak i katów. Temat sadomasochizmu i Nazizmu powraca w jej dwóch kolejnych filmach: „Między dobrem a złem”, o związku Nietzschego i Andreasa Salomé, oraz „Berlin Affair”, opowiadającym historię miłości dwóch kobiet w czasach II Wojny. Z kolei „Skóra”, intrygująca interpretacja prozy Malapartego z 1985 roku, to jedno z jej największych filmowych osiągnięć, porównywane do głośnego filmu Paolo Pasoliniego „Salo”.

Pod koniec lat osiemdziesiątych Liliana Cavani powraca do biografii Św. Franciszka, przewrotnie obsadzając w roli głównej młodego Mickey’a Rourke. „Franciszek” został doceniony przez krytykę (mówiono m.in. o życiowej roli Rourke’a), a Cavani nominowano do nagrody Złotej Palmy na Festiwalu w Cannes w 1989 roku. Ostatnim filmem kinowym Włoszki była udana adaptacja powieści Patricii Highsmith „Gra Ripleya” z Johnem Malkovichem w roli głównej, nakręcona w 2002 roku.

Małgorzata Łyszczarz

____________________________________________

Liliana Cavani (1933) Włoska reżyserka i scenarzystka. Studiowała lingwistykę i filologię klasyczną w Bolonii. W 1961 roku ukończyła Centro Sperimentale di Cinematografia. Pierwszą dużą realizacją Calvani była „Historia III Rzeszy” – monumentalny, czterogodzinny dokument poświęcony analizie mrocznego fenomenu nazizmu. Do jej najgłośniejszych filmów należą „Nocny Portier” (1974), „Pomiędzy dobrem i złem” (1977), „Skóra” (1981) i „Berlin Affair” (1985).W późniejszych latach, zajęta teatrem kręciła mniej filmów, ale w 1989 roku powróciła triumfalnie na ekrany z filmem „Franciszek”, który otrzymał nominację do Złotej Palmy. W 2002 roku nakręciła „Grę Ripleya” z Johnem Malkovichem w roli głównej.